O spektaklu
Manekiny to opera kameralna autorstwa Zbigniewa Rudzińskiego (1935-2019). Kompozytor oparł libretto na prozie Brunona Schulza (1892-1942). Za pierwowzór literacki posłużyły mu opowiadania ze zbioru Sklepy cynamonowe wydane w 1933 roku: Manekiny, Traktat o manekinach albo Wtóra Księga Rodzaju, Traktat o manekinach. Ciąg dalszy oraz Traktat o manekinach. Dokończenie.
W dziele główną postacią jest kupiec bławatny, a zarazem twórca – Jakub, któremu towarzyszą Polda i Paulina – żywe manekiny, istoty niepełne. Ich śpiew jest w rzeczywistości mechaniczną mową nakręconych kukieł. Pojawia się też Adela, której odpowiednikiem jest służąca z opowiadań Schulza, postać niema. Na scenie obecny jest również szereg postaci surrealistycznych, zjaw, takich jak Magda Wang, (kobieta z pejczem z masochistycznych rysunków Schulza), czy nieszczęśliwa Królowa Draga, Edzio Kaleka i Anarchista Luccheni. Jakub jest zmuszony zaakceptować, że twórca nie jest Stwórcą. Dając wykłady o życiu i materii, niejako heretycki demiurg, wyraża wiarę, że nieożywiona materia jest tylko powierzchnią, za którą chowają się nieznane formy życia. Wyraża chęć powtórzenia aktu samego Stwórcy powołując do życia istoty niepełne. „Mniej treści, więcej formy!” - krzyczy.
Manekiny Rudzińskiego zostały wystawione po raz pierwszy w Operze Wrocławskiej w 1981 roku. Opera została zamówiona przez Roberta Satanowskiego – ówczesnego dyrektora Państwowej Opery we Wrocławiu – który sam objął kierownictwo muzyczne we współpracy dyrygenckiej z Lucjanem Laprusem. Reżyserem spektaklu był Marek Grzesiński, scenografię stworzył Janusz Wiśniewski, a kostiumy zaprojektowała Irena Biegańska.
Obecna inscenizacja Manekinów jest realizowana przez Kamilę Siwińską, dla której dodatkową inspiracją do stworzenia nowej formy spektaklu jest jeden z niewielu zachowanych dowodów na istnienie licznej społeczności żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim. Jest to fotografia autorstwa Manachema Kipnisa z 1925 roku. Opis na odwrocie odbitki głosi: „Chasydzkie wesele w Grodzisku. Na dworze cadyka w Grodzisku, na weselu córki rebego. Tysiące chasydów czeka na zewnątrz. Słynny wariat Brudasz wygłasza przed wszystkimi zebranymi swoje mądrości”.
