Giselle - Adolphe Adam

Wieśniaczka Giselle jest zakochana w księciu Albercie, który w przebraniu wieśniaka zyskał jej względy. Dziewczyna rozmiłowana w tańcu wyraża nim swą radość i miłość, aż okazuje się, że Albert to arystokrata, w dodatku zaręczony, więc Giselle nie ma szans na ślub z ukochanym. W pierwotnej wersji Giselle odbierała sobie życie szpadą Alberta, do dziś dziewczyna w chwili szaleństwa podnosi z ziemi porzuconą broń i mierzy w swoje serce, ostatecznie jednak pada powalona nieszczęściem połączonym z, co sugeruje baletowa pantomima, jakąś niewydolnością serca. Romantycy powiedzieliby, że serce jej pękło z rozpaczy.

W drugim akcie, zgodnie z zamysłem Théophile’a Gautiera, akcja przenosi się na leśny cmentarz nad jeziorem, gdzie nocą powstają z grobów duchy przedwcześnie zmarłych dziewcząt. Biada temu, kto trafi na to uroczysko przy świetle księżyca. Willidy każą mu tańczyć do utraty sił i topią w jeziorze. Duchy nienawidzą mężczyzn i po śmierci mszczą się najwyraźniej za krzywdy i rozczarowania doznane od nich za życia. Przewodzi im królowa willid Mirta, sprawująca swoją władzę za pomocą różdżki z mirtu – drzewa, z którego wiecznie zielonych gałązek robiło się tradycyjnie wianki ślubne dla panien młodych. Tylko duch Giselle pozostaje wierny swojej miłości i do ostatka broni Alberta przed władzą Mirty (ale Hilarion, również zakochany w Giselle, ale odtrącony przez nią mściwy zalotnik, ginie zatańczony na śmierć).

Muzykę do tego spełniającego niemal wszystkie wymogi literackiej mody romantycznej libretta napisał Adolphe Charles Adam (1803-1856), jak się później okaże, autor kilkunastu partytur baletowych i kilkudziesięciu operowych i wodewilowych. Choć o muzyce Adama do Giselle, mówi się, że jest prosta, wdzięczna ale mało ambitna, to np. wybitny muzykolog, krytyk i popularyzator muzyki Jan Weber jedną ze swoich audycji w Polskim Radio poświęcił właśnie tej partyturze, podkreślając jej ilustracyjność i ciekawą instrumentację oraz wykorzystanie czegoś w rodzaju techniki motywów przewodnich. Paradoksalnie siła i nieprzemijające piękno Giselle tkwi właśnie w owej prostocie, zarówno muzyki, jak i choreografii – niesłychanie klarownej, harmonijnej i subtelnej. Znawcy wyliczają, że w całej choreografii użyto nie więcej niż 20 różnych podstawowych elementów tańca klasycznego. Jej autorami byli – Jules Perrot, uważany za jednego najlepszych tancerzy swoich czasów, i Jean Coralli, Włoch urodzony w Paryżu i przez całe życie związany z tym miastem, choć choreografie tworzył na wielu scenach Europy. (…)

Katarzyna Gardzina-Kubała

Fragment tekstu Zatańczyć się na śmierć, Opera Wrocławska 2018