O spektaklu
Spektakl Opery Wrocławskiej przenosi nas w świat dwóch genialnych dzieł, które kształtowały historię baletu w dwudziestym wieku. Ognisty ptak Rosjanina Igora Strawińskiego i Cudowny Mandaryn Węgra Béli Bartóka to tytuły, bez których nie sposób wyobrazić sobie muzyki ostatnich stu lat. Zestawienie w jednej premierze obu utworów jest głęboko uzasadnione: kompozytorzy byli niemal rówieśnikami (Bartók rocznik 1881, Strawiński 1882), obaj wpłynęli zasadniczo na obraz światowej muzyki pierwszej połowy XX w., stając się koryfeuszami awangardy. Zarówno Strawiński, jak również Bartók często inspirowali się rodzimym folklorem, z powodzeniem łącząc go z nowatorskim stylem swoich dzieł.
Ognisty ptak (premiera: Paryż, 1910) to barwna, pełna rozmachu baśń, osadzona głęboko w ludowej tradycji rosyjskiej. Wykorzystuje wątki kilku rosyjskich baśni, a muzyka Igora Strawińskiego wykazuje tu jeszcze pewne wpływy neoromantyzmu, w orkiestracji słychać echa Rimskiego-Korsakowa, mistrza młodego twórcy. Balet Strawińskiego porywa energią i świeżością pomysłów. Ognisty ptak to postać baśniowa, jego pióra posiadają magiczną moc, która pozwoli carewiczowi Iwanowi uwolnić piękną Carównę z rąk złego czarownika, Nieśmiertelnego Kościeja. Charakteryzujący postać czarownika "taniec piekielny" jest jednym z najefektowniejszych muzycznie fragmentów dzieła.
Béla Bartók komponował Cudownego Mandaryna w latach 1918-1919, prapremiera baletu miała miejsce w Kolonii w 1926 roku Pełne brutalności libretto baletu sprawiło, że utwór po premierze został zdjęty z afisza. Treść baletu zdecydowanie odbiega od klasycznych wzorców, co przed stu laty szokowało publiczność. Akcja rozgrywa się w realiach wielkomiejskiego półświatka, w zaułkach nieokreślonego miasta, gdzie szajka bandytów wabi mężczyzn z pomocą Dziewczyny. W tytułowym Mandarynie rodzi się gwałtowna namiętność. Drastyczna historia opowiedziana jest poprzez dramatyczną, pełną jaskrawych barw, nowatorską muzykę Bartóka, co czyni z utworu arcydzieło ekspresjonizmu.
Obsada
* - gościnnie
Streszczenie libretta
OGNISTY PTAK
Streszczenie libretta według inscenizacji Roberta Bondary
Szpitalna sala. Chory chłopiec czyta w łóżku rosyjskie baśnie. Powoli pogrąża się we śnie. W jego głowie ożywają fantastyczne wątki z baśni. W sennym marzeniu chłopiec przemienia się w dorosłego mężczyznę - baśniowego bohatera, Carewicza. Pielęgniarka, która na co dzień opiekuje się nim w szpitalu, staje się Carówną, a budzący przerażenie Ordynator - Kościejem.
We śnie Carewicz budzi się w szpitalnej sali. Obok niego pojawia się niespodziewanie Ognisty Ptak. Carewicz łapie Ptaka. Ten, w zamian za zwrócenie wolności, ofiarowuje Carewiczowi kolorowe pióro i ucieka.
Carewicz opuszcza szpitalną salę, widzi apatyczne kobiety przechadzające się z poduszkami. Pielęgniarka nakazuje im udać się do swoich pokoi i ułożyć się do snu. Po wyjściu Pielęgniarki, pacjentki rozpoczynają bitwę na poduszki. Carewicz przygląda się im z zaciekawieniem. Pacjentki chcą go zaatakować, ale wraca Pielęgniarka i zaprowadza porządek. Nagle trwożliwie ogląda się w kierunku drzwi, za którymi widać nadchodzące postacie. Pielęgniarka namawia pacjentki i Carewicza do ucieczki.
W szpitalnej sali pojawiają się lekarze i na polecenie Ordynatora - Kościeja, chwytają Carewicza i przywiązują go do stołu. Pielęgniarka stara się go uwolnić, ale udaje jej się oswobodzić tylko jego rękę.
Carewicz trzyma w dłoni ogniste pióro, odgraża się nim Ordynatorowi. Po chwili zjawia się Ognisty Ptak. Uwalnia Carewicza. Pielęgniarka skinieniem wskazuje mężczyźnie książkę z rosyjskimi baśniami ? to wszystko, to tylko sen! Carewicz otwiera książkę, a wszystkie baśniowe postaci powracają na jej karty.
Poranek. Chłopiec budzi się w szpitalnym łóżku. Podczas obchodu pojawia się Ordynator i Pielęgniarka - chłopiec jest już zdrowy i może wrócić do domu. Powraca jednak do sali szpitalnej po ogniste pióro i wybiega z nim ze szpitala.
CUDOWNY MANDARYN
Streszczenie libretta według inscenizacji Roberta Bondary
Ciemny zaułek w wielkim mieście. Trzej Złoczyńcy, wykorzystując wdzięki Dziewczyny, wabią przechodniów, aby ich obrabować i zabić. Pierwszą ofiarą jest Stary Mieszczanin. Bandyci ranią go, a ponieważ nie ma przy sobie nic cennego, puszczają wolno. Po chwili urokowi Dziewczyny ulega Młody Student. Podczas gdy chłopak uwodzi Dziewczynę, Złoczyńcy przeszukują jego rzeczy. Ale i tym razem nie znajdują nic wartościowego. Młody Student ucieka.
Kolejną ofiarą, którą wabi Dziewczyna, jest bogaty Mandaryn. Początkowo mężczyzna nie reaguje na wdzięki Dziewczyny, ale po chwili opanowuje go niepohamowane pożądanie. Przerażona jego reakcją Dziewczyna ucieka. Złoczyńcy próbują go zabić. Mandaryn, ciężko pobity i raniony nożem, nadal pragnie Dziewczyny. Pożądanie zwycięża. Spełniony mężczyzna umiera w ramionach Dziewczyny.
